SEREBRAL PALSİ (SP) (BEYİN FELCİ) VE ŞAŞILIK
Doğum öncesinde, anında veya sonrasında merkezi sinir sisteminin hareket işlev alanlarının hasar görmesi sonucu oluşan tablodur. Yaklaşık her 1000 canlı doğumun 2-3’ünde meydana gelir.
*Beynin oksijensiz kalması sebep olabilir.
*Prematüre (erken doğum) , düşük doğum ağırlığı, enfeksiyon (menenjit, ensefalit) travma, beyin kanaması
*Hamilelik sırasında ilaç veya madde bağımlılığı.
Ortaya çıkan bozukluklar:
*Çocuklarda güçsüzlük, sertlik, yavaşlık, titreme ve denge bozukluğu olabilir.
* Hipotoni (Kas gevşekliği) ender görülür. Spastisite’ nin tam tersidir, kas tonuslarında (gerginliğinde) azalma görülür.
*Zekâ geriliği olmaz.
*Teşhis genellikle 6-12 aylıkken konur. Baş tutma, yürüme gibi hareketlerin olmayışı serebral palsi’ yi düşündürmelidir. SP’li bebekler, dönme, oturma, emekleme veya yürüme gelişimi geç ve sıklıkla yavaştırlar
Serebral palsi’ nin tedavisi: Tedavi bozuklukları engellemek veya en aza indirmekten ibarettir.
SEREBRAL PALSİ VE GÖZ
Serebral palsili hastalarda göz bozuklukları da ortaya çıkar.
*Şaşılık (İçe, dışa, yukarı veya aşağı şaşılık)
*Nistagmus (Göz titremesi)
*Gözlükle düzelebilen görme kusurları
SEREBRAL PALSİ VE ŞAŞILIK
SP hastalarında şaşılığa oldukça sık rastlanır. Şaşılığın yönü içe, dışa, yukarı aşağı doğrudur. En sık içe doğru şaşılıktır görülür.(ezotropia) Şaşılık bir veya iki gözde olabilir. Biri daha fazla kayabilir. Gözlerde numara olmasa da gözlerin farklı alanlara bakması görüntünün karışması sonucu gözde tembelleşmeye neden olur. Çift görmeyi önlemek için beyin daha fazla kayan gözde görüntüyü siler. (supressiyon)
Kaymanın miktarı genellikle 30 derecenin üzerindedir. SP bir beyin felci olmasına rağmen felçli tip şaşılık az görülür, bu bir avantajdır. Genelde konkomitan denilen her yönde şaşılığın sabit olduğu şaşılıktır.
Gözlük durumu: Şaşılığa nedene olacak fazla bir gözlük numarası olmaması gözlükle şaşılığı düzeltme şansınızı ortadan kaldırır. Yani gözlük takılınca düzelen şaşılıklar bir avantajdır SP li çocuklarda bu avantajınız genellikle yoktur. Doktorunuzun vereceği 1-2 numaralık bir artı gözlük düzeltmede yararsız olacaktır. Doktorunuz hiçbir şey yapılmamış olmasın diye böyle bir gözlüğü vermiş olabilir.
Tedavide sizin neler bekliyor?
Sistemik bozukluklar: Aile daha çok sistemik bozuklukları düzeltme, rehabilite etme, en aza indirme çabasındadır, göze sıra biraz geç gelir. Mutlu olabilirsiniz,çünkü bu bozukluklar arasında şaşılık en kolay çözülebilecek sorundur.
Zaman önemli, 3 yaş altında şaşılığı çözümlemek iki gözle tek görmenin oluşması için önemlidir ama SP li çocuklar genelde sistemik rahatsızlıklarının da birlikte olası nedeniyle huzursuz ve uyumsuz çocuklardır. Tedaviye karşı direnç gösterirler. Özellikle göz tembelliği için yapacağınız kapatmaları uygulatmazlar.
Göz tembelliği önemli sorundur. Kapatılarak yapılan göz tembelliği tedavisin iki gözle tek görmeyi bozma riskini göz önünde bulundurmalısınız. Çocuk zaten kapattırmayacaktır, iki gözü açık göz tembelliği tedavisi uygulanmalıdır.
Kasların durumu: Göz kaslarının tonusu (gerginliği) az veya çok olabilir. Tüm vücut kaslarının gevşekliği tipi az görülür ve şaşılıkta tonus azlığı tedavide bir dezavantajdır. Göz kaslarının da tonusu (gerginliği) de az olabilir. Bu ameliyatı da olumsuz etkiler. İçe şaşılık bir avantajdır, tedavisi daha kolaydır. Dışa şaşılık giderek artar, tedavisi daha uzun sürer. Yukarı ve aşağı şaşılıklar hastaya fazla sıkıntı vermiyorsa bu halde bırakılabilir.
l
l
Ameliyat: Olayı estetik olarak düşünmeyin. Onlarca göz fonksiyonunun gelişim dönemindesiniz ve 3 yaşına kadar bu fonksiyonların %80 i ancak tamamlanır. Akıllı çözüm bu fonksiyonların gelişimini sağlayıp sonra ameliyat yapmaktır. Özellikle göz tembelliği ve merkezi görme geliştirilmelidir.
Başarı: Ameliyatın başarısı önce ameliyatı yapacak göz hekimine bağlıdır. Olayı kas yerini ameliyatla değiştirmek veya kesmek olarak düşünmek çok sayıda ameliyata neden olur.
Tekrar kayar: Şaşılığa neden olan durumlar ortadan kaldırılmadığı sürece ve fonksiyonlar işler hale getirilmedikçe gözler tekrar kayar.
Anestezi: Sağlam değil SP li bir çocuğa anestezi verilmektedir. Anestezi hayati tehlikeye neden olabilir.
Ameliyatı geciktirelim mi? Füzyonu ve iki gözle tek görmeyi önemseyin. Gecikmek bunların oluşamamasına eden olur. Yani gözler tek tek kullanılır. İki gözle tek görmenin göze vereceği avantajları kaybedersiniz. Bu fonksiyonları işler durumda tutacak egzersizleri yaptırarak ameliyatı geciktirebilirsiniz. Zaten bu fonksiyonların yapılması şaşılıkta da kısmi düzelme sağlayacaktır.
Ameliyata karar verdi iseniz: Bu el kararı göz kararı bir ameliyattır. Bebekte ve 4 yaş altı çocukta sağlıklı ölçümleri yapmak mümkün değildir. Ve mutlaka ameliyat sonrası egzersizlerle göz fonksiyonları çalışır durumda tutmalısınız.
Egzersizle şaşılık tedavisi: Ortoptik tedavi şaşılığın egzersizle tedavisidir. 3 yaş altı en uygun zamandır. Çok sayıda özel gözlükler ve basit egzersizlerle şaşılığı tedavi etmek mümkündür. Burada neler göz önünde bulundurulmalıdır?
*SP li bebek veya çocuğun genel durumu, uyumlu olup olmaması, huzursuz olması değerlendirilmelidir.
*Çok fazla şaşılık varsa, dikey veya verev şaşılık varsa tedavi çok uzun sürebilir.
*Şaşılığa neden olan bir gözlük numarası olmaması da bir dezavantajdır.
*Ailenin ayıracak zamanı ve kültürel durumu da göz önünde bulundurulmalıdır.
*Ne yapmalıyım derseniz ben kendi çocuğum olsa ameliyattan önce ilk tercihim olur.
Tedaviye ayrılan zaman: SP li çocuklarda genel tedaviye ayrılan zamanın çoktur. Buna şaşılığın egzersizle tedavisi zamanı da eklenmelidir. Bu günlük en az 1 saat kadardır.
ı