0-3 YAŞ ŞAŞILIK
Şaşı doğmuş bir çocukta beyni ve gözü ilgilendiren ciddi yapısal bozukluklar olabilir. Doğuştan şaşı olmamak bebek için şans sayılabilir. 6 aydan itibaren gelişen şaşılıklar gözde 2-3 aydan itibaren gelişmeye başlayan bazı fonksiyonlardan erken de olsa kısmen yararlanmaktadır. Bu fonksiyonlar bozulmamış, az bozulmuş, başlangıç olduğu için hemen tedavi ile normal değerlere ulaştırılması mümkün olabilir.
0-3 yaşın herhangi bir döneminde şaşılık ortaya çıkabilir. Şaşılık neden çıkar?
*Görüntünün engellendiği durumlar: Görmeyi bozan gözün saydam lenslerin bozulması. Katarakt en önemli nedendir.
*Göz dibinin hastalıkları: Retinada gelişen özellikle iltihabi durumlar, erken doğumda fazla ve kontrolsüz oksijen verilmesi.
*İki gözle tek görmede bozulma: Görme 3 yaşında 10/10 düzeyine ulaşır. İki gözle tek görme yavaş yavaş gelişmektedir. Görme sistemi tam oturmamıştır. İki gözle tek görmeyi bozan durumlar şaşılığa neden olur.
*Hipermetrop’ da artma: Bebekte artı gözlük numarası vardır, 7 yaşına kadar artma gösterir. Numara arttıkça şaşılık riski de artar.
*İki göz arası numara farkı: Yüksek numara tarafı tembelleşir, az gördüğü için fazla uyum yapar, görme gayreti gözü içe kaydırır.
*Astigmatın bir gözde fazlalığı: Astigmat görme gayreti ile telafi edilemez. Az gören göz kayar. Unutmayın bebekte astigmat kolayca giderilebilir.
*Beyin göz ilişkisi: Beyinle göz arasında fonksiyon tıkanması, göz fonksiyonlarındaki geçici tekleme şaşılığa neden olur. Geçirilen bir havale, kafa travması, nörolojik aksama şaşılığı ortaya çıkaracaktır. (shut off)
*Akomodasyon: Uyum bozukluğu şaşılığı başlatabilir. İki göz arasındaki numara farkı iki gözde farklı güçte uyum demektir, bu yüksek numaradaki gözde daha güçlü uyum nedeniyle şaşılığa neden olur.
*Füzyon kırılmaları: Beyinde sağ ve sol gözden gelen görüntülerin birleşmesindeki hatalar netliği bozar.
Her şey normal göz neden kayar? Beyinde yürümekte olan düzenin bir anda teklemesi (Shut off) kaymayı başlatır, önlem alınmazsa zincir şeklinde bozukluk birbirini bozar. (Domino etkisi)
Güçlü bebek: Göz ve beyin bunların üstesinden gelecek kadar güçlü olursa belki de siz farkınıza varmadan bebeğin gelişimi sürecek, şaşılık olmadan tehlikeli devre atlatılacaktır.
İçe veya dışa şaşılık: Genelde içe şaşılık gelişir. Göz numarası eksi ve içe çeken kas zayıf gelişmişse dışa kayma gelişir.
Ailede şaşılık hikâyesi varsa 0-3 yaş şaşılık yönünden tehlikeli dönemdir, şaşılık gelişebilir. Şaşılık bir olaylar zinciri şeklinde ortaya çıkmaktadır. Görüntüde karışma (Konfüzyon), çift görme (diplopi), görüntü gölgelenmesi (supressiyon), görüntünün gören nokta dışını gören nokta olarak kabullenmesi (ekzantrik fiksasyon/yan bakış), göz tembelliği, beyinde görüntüyü birleştirememe (füzyon bozukluğu), eş zamanlı algılayamama, görüntüyü tamamlayamama, 3 boyutlu görmeme, göz kasında yapısal bozukluklar, psikolojik bozukluklar şeklinde ilerlemektedir.
Bebeğiniz bu noktanın neresinde ve son noktaya ne zaman ulaşır? Bu gözlük numarasına, şaşılığın miktarına, şaşılık nedenlerinin etkinliğine bağlıdır.
0-3 YAŞ ŞAŞILIKTA YOL HARİTANIZ:
0-3 yaş tedavinin altın çağıdır. Bu dönemi iyi değerlendirin, gözü kapatma tedavileri ile oyalanmayın.
Şaşılık tedavisi kolay bir tedavidir. Kimin için, işi bilen göz doktoru için. Kafasında ameliyat düşüncesi olmayan göz doktoru için.
Ne yaptığını bilmemek? İşin özünü kavramamak. Üstün körü tedavi. Tedaviyi geçiştirmek. Kârı ve zararı hesaplayamamak. Kulaktan duyulan bilgilerle tedavi. Bu ülkemizde yapılan şaşılık tedavisinin özüdür.
Doktoru seçmek: Egzersizle şaşılık tedavisini bilen göz doktoru seçiniz. Unutmayın şaşılık egzersizle tedavi edilen bir göz hastalığıdır, ameliyat az sayıda şaşılık için gereklidir.
*Kas bozukluğu: Kas bozukluğu olan şaşılıklar doğuştan vardır. Sonradan çıkan şaşılıklar fonksiyon bozukluğu şeklinde gelişir, sonra kaslar bozulur.
*Şaşılık fonksiyon bozukluğu şeklinde gelişir, gecikilince kas bozukluğu şekline dönüşür. Fonksiyonlar egzersizle derhal çalışır hale getirilmelidir. Kapatması göz tembelliği tedavisi uygulanmalıdır. Gözün onlarca fonksiyonu vardır, gelişiminin gecikmesi, engellenmesi şaşılığı doğurur. Bebek yapabilir mi? Evet. Kolay egzersizler ve özel gözlüklerle bu fonksiyonlar geliştirilmelidir.
*Gözlük: Gözlük önemli ama bebek ölçümlerinin çoğu hatalıdır, 3 göz doktoruna gidin 3 değişik gözlük verilir. Uzaktan ölçüm cihazları güvensiz, ticari araçlardır. Ölçümün iyi bir sikiyaskopi muayenesi ile desteklenmesi gerekir. Artı camlar asferik ve 55. m.lik çaptan kesilmelidir. Mika (Organik) değil cam olmalıdır. Gözler açık renk değilse anti refle gereksizdir. Şaşılıkta gözlük numarasını belirlemek ayrı bir ustalıktır, tedavinin başarısını etkiler.
*Şaşılığı iki göze dağıtmak: Göz tembelliği oluşmaması için önemlidir. Ama asla bir sağ bir sol gözü kapatarak yapılmamalıdır. Bu bir göz doktoru için mesleki hatadır. İki gözle tek görmeyi, füzyonu bozarak şaşılığı artırırsınız. Gözü kapatma dışı yöntemler seçilmelidir.
Uyumu dengelemek: İki göz arası farklı görme, farklı göz numarası, bir gözde astigmat fazlalığı uyumun dengesini bozar. Özel gözlükler ve egzersizlerle denge yeniden kurulmalıdır.
Kaslar arası dengesizlik: Kaslar arası denge bozuktur, gerdiren ve gevşek kaslar söz konusudur. Bunların giderilmesi gerekir.
Gözü asla kapatmayın: Şaşılık iki gözle tek görme bozukluğudur. Şaşılık füzyon bozukluğudur. Bir gözü kapatarak gözü teke indirirsiniz, bunları bozar ve şaşılığı artırırsınız. Kapattığınız gözü de bozmaktasınız. Gözün uyum, odaklama, konverjans gibi en önemli fonksiyonların dengesini de bozarsınız. (Bakınız: İki gözle tek görme bozukluğu, füzyon)
Görüntü gören nokta dışındadır. Burası %40 az görmeye neden olur. Görüntü gören nokta foveaya yeniden düşürülmelidir. (Ekzantrik fiksasyon)
Supressiyon: Çift görmeyi önlemek için beyin kayan gözün önünde gölgeleme geliştirir. Bu az görme nedeniyle kayma nedenidir, tedavi ile giderilmelidir.
Özetle; Şaşılığın ameliyatsız tedavisi yönünden göz doktorunuzun kolay ve etkili tedavi yönünden yapacağı çok şey vardır. 3 yaş altı şaşılık kolay düzelir. Erken davranmalı, fonksiyon bozukluğu kas bozukluğuna dönüşmeden şaşılık tedavi edilmelidir. Ameliyat geç kalmış vakalarda son çare olarak düşünülmelidir.
Geniş bilgi www.gormegelistirme.com/ sasicocuk.com